Alexander Mossolov (1900-1973)
Strijkkwartet no 1 op.24 (1926)

andante non troppo - adagio -scherzo - finale

Mossolov behoorde met o.a.Sjostakovitsj, Lourié en Roslawetz tot de generatie componisten, die in de eerste jaren na de communistische machtsovername, de Russische muziek met revolutionair elan van nieuwe inpulsen voorzag. Helaas werden deze mensen spoedig daarna monddood gemaakt of tot grote concessies gedwongen. Mossolov, geboren in 1920, begon pas echt met componeren op 21-jarige leeftijd. Vanaf 1921 tot 1925 studeerde hij compositie en piano aan het conservatorium van Moskouw. Daarna maakte hij in Rusland naam als pianist, met voornamenlijk zijn eigen uiterst moeilijke werken op het repertoire. Het zwaartepunt van zijn compositorisch oeuvre ontstond in de jaren 1924-26, toen hij maar liefst zo'n dertigtal werken schreef. In die tijd ontstond ook het eerste strijkkwartet. Met het werk "De IJzergieterij" maakte hij toendertijd furore, als exponent van het zogenaamde 'barbarisme': maschine-muziek die de moderne industriële maatschappij bezong. Helaas zijn nogal wat van de vroege werken van Mossolov verloren gegaan. Eind jaren twintig kreeg Mossolov steeds meer kritiek van de officiële Sofjet-Russische componistenbond.Hem werd verweten dat zijn muziek teveel individuele expressie bevatte.Zijn werk kwam niet tegemoet aan 'collectieve' gevoelens.Bovendien kon men de twijfel, spot en de macabare humor die uit zijn muziek spraken niet waarderen. Het gevolg daarvan was een lange onderbreking in zijn componeren en een grote verandering in stijl. Mossolov vereenvoudigde zijn muziek zowel op melodisch en harmonisch vlak. In 1936 werd hij wegens openbaar dronkenschap uit de componistenbond gezet. Het jaar daarop werd hij veroordeeld tot acht jaar gevangeniskamp.Deze straf werd na een half jaar omgezet in een vijfjarige verbanning ui Moskou. Vanaf 1939 maakte hij reizen naar Kirgizië en Turkmenistan om de volksmuziek aldaar te bestuderen. Dit vond zijn weerslag in zijn latere, zeer breed opgezette werken, w.o. enige symfonieën. Mossolov overleed in 1973. Het eerste strijkkwartet is nog gecomponeerd in Mossolovs vroege, uiterst expressieve stijl. Zijn muziek is een persoonlijke combinatie van de chromatische Wagner-Schönberglijn en de Russische school, vooral Skriabin. De vierdelige opzet van het werk sluit aan bij de klassiek-romantische traditie.In de delen zelf valt ook nog wel de sonatevorm te ontdekken. De thema's worden echter zo min mogelijk herhaald, eerder voortdurend gevarieerd en verder ontwikkeld. De harmonie bestaad uit een zeer dichte chromatiek, waar soms toch nog een tonaal centrum in te vinden is. Daarnaast maakt Mossolov ook veel gebruik van kwartakkoorden.